نخل و شباهت آن به انسان

با شروع فصل تابستان، مناطق جنوبی ایران گرمای زیادی را تجربه می کنند که به درخت خرما معروف است. یعنی وقتی خرما می رسد و چون خرما برای رسیدن نیاز به حرارت زیادی دارد، فصل خرما نیز در بین مردم رواج پیدا کرده است. به اصطلاح خرما کاران هر وقت بخواهند گرمای شدید هوا را توصیف کنند به آن متوسل می شوند. دوره خرما ممکن است بسته به آب و هوای منطقه کمی متفاوت باشد اما به عنوان مثال باغداران دشتستانی از ابتدای مرداد تا حدود شهریور خرم کاران محسوب می شوند و محصول خود را برداشت می کنند.

حالا که گرما ما را به یاد درخت خرما می اندازد، می خواهیم در مورد نکات مهم درخت خرما صحبت کنیم. درختی که باغبانان به آن احترام می گذارند و رفتاری انسانی با آن دارند. انگار دارند انسان را بزرگ می کنند و هر اتفاقی که برای درخت می افتد انگار برای انسان افتاده است. در ادامه به این موضوع و نکات جالب دیگر در مورد درخت خرما می پردازیم.

نخل و شباهت آن به انسان!
ارزش درخت خرما آنقدر زیاد بود که شبیه انسان بود. می گویند قد نخل، طول عمر آن، جنسیت آن (نر، ماده و خنثی) همگی یادآور انسان است. همچنین همانطور که سر انسان روی ارتفاع خود قرار می گیرد، تاج خرما نیز به همین ترتیب است و همانطور که سر انسان مغز خود را حمل می کند، تاج خرما نیز میوه خود را حمل می کند.
با سر بریدن درخت خرما، درخت کاملاً از بین می رود و می میرد، درست مانند انسانی که با سر بریدن جان خود را از دست می دهد.

زمانی که نخل میوه می دهد، اصطلاح نخل زایی برای آن به کار می رود. جالب است بدانید اگر نخل جوان میوه بدهد، کشاورز آن را تهدید به کشتن می کند! برای القای احساسات بیشتر، چند برگ را با اره قطع می کند، سپس شخصی به طرز چشمگیری بین نخل و صاحبش واسطه می شود و می گوید: گناه نخل را ببخش و اگر سال بعد میوه نداد، مجازاتش کن. این درخت هم نخل ها و هم درختان دیگر را در نقاط مختلف ایران به شکل های مختلف تهدید می کند. از آنجایی که کشاورزان بر این باورند که درختان کاملاً از این تهدید آگاه هستند و می ترسند، آنچه لازم است را انجام می دهند.
نخل و فرهنگ
درخت خرما چنان نقش ارزشمندی در فرهنگ ایرانی دارد که از دست دادن آن مساوی است با مرگ یک عزیز! مثلاً می گویند درخت خرمایی که به طور تصادفی خشک می شود یا می سوزد، مردم آن منطقه برای او عزاداری می کنند که گویی عزیزی را از دست داده است.
درخت خرما یکی از درختان مقدس ایرانیان است.
خرما درخت مهمی است که در ادیان ابراهیمی بر آن تاکید شده است. برخی دلیل این اهمیت را رشد حضرت ابراهیم (ع) در شهر اور که نخلستان های فراوان دارد، می دانند. به حدی که در مواقعی نقش درخت خرما روی سکه ها نقش بسته بود.
در هلال حاصلخیز، الهه بین النهرین و الهه در فنیقیه با درخت نخل ماده به تصویر کشیده شده است. الهه ای که خدای عشق و جنگ بود و بین هیتی ها و کنعانی ها پرستش می شد.
نگاه محترمانه ایرانیان به نخل ریشه در حافظه تاریخی آنها دارد. با بررسی تاریخچه به اهمیت نخل در این منطقه جغرافیایی پی می بریم.
پنیر خرما قسمت مرکزی و سفید تنه درخت خرما است که ترد و شیرین است و برای نخل حیاتی است. در آیین قربانی نخل، آیین تهیه پنیر خرما به معنای کشتن آن است. برای استفاده از آن پنیر، نخل باید از بین برود (کشته شود). این کار آداب و رسوم خاص خود را دارد که طی آن نخل نر برای آن انتخاب می شود. کشاورزان معمولا ترجیح می دهند از کلمه نخل برای این منظور استفاده نکنند و به آن پنیر نخل می گویند که در تابستان نیز انجام می شود.
اخرین حرف
نخل بخشی از محصولات ایرانی است که از دیرباز در این خاک کشت می شده است. بنابراین دور از انتظار نیست که در کنار پرورش آن فرهنگ خاصی شکل بگیرد. اما آنچه این درخت را از سایر درختان در فرهنگ ایرانی متمایز می کند احترام و نگاه خاصی است که به این درخت می شود! درست است که به طور کلی در فرهنگ اصیل ایرانی احترام و نگهداری از گیاهان توصیه اکید شده است، اما اگر به اعتقادات مردم به خصوص در مناطق جنوبی دقت کنید متوجه این نگاه متفاوت به نخل خواهید شد.